Zgubienie dokumentu tożsamości wiąże się z wieloma niedogodnościami. Zwykle zwracamy uwagę głównie na to, że uzyskanie nowego dowodu osobistego może zająć sporo czasu, a kontakty urzędowe będą utrudnione. Niestety, utrata dowodu oznacza również utratę najważniejszych danych osobowych, co może mieć poważne konsekwencje prawne i finansowe. Ważne jest więc nie tylko zapobieganie takim wypadkom, ale również odpowiednie postępowanie już po utracie dokumentu.
Najpoważniejszym w skutkach zagrożeniem płynącym z utraty dowodu osobistego jest tak zwana kradzież tożsamości.
- Jej celem jest przede wszystkim korzyść finansowa złodzieja, więc zagubiony dowód posłuży przede wszystkim do zaciągnięcia kredytu czy pożyczki, zwykle w takich instytucjach, w których ryzyko wykrycia oszustwa będzie relatywnie najmniejsze. W ten sposób kredyt zostanie zaciągnięty nie bezpośrednio w banku, a w agencji pośredniczącej. Podobnie jest z pożyczką pozabankową – rzadziej będzie to zobowiązanie zaciągane online, bo do tego potrzebny jest także dostęp do elektronicznego konta bankowego.
Małe jest jednak prawdopodobieństwo tego, że złodziej tożsamości zechce użyć dowodu w sprawach urzędowych lub tym bardziej w kontaktach z policją. Niemniej jednak może się zdarzyć, że dane z utraconego powodu pojawią się na mandacie za jazdę bez biletu.
Zgubiłem dowód osobisty. Co powinienem zrobić?
Pierwszą myślą właściciela utraconego dowodu jest zgłoszenie tego faktu policji. Rzeczywiście, jest to jeden z najważniejszych kroków, jakie powinno się podjąć i nie należy go zaniechać. Jednakże warto zwrócić uwagę na pewien fakt. Jeżeli dowód osobisty został skradziony, to osoba, która jest w jego posiadaniu, będzie chciała wykorzystać go najszybciej jak jest to tylko możliwe – złodzieje tożsamości zdają sobie sprawę z faktu, że prawowity właściciel dokumentu prędzej czy później podejmie działania zmierzające do unieważnienia dowodu.
Policja nie poinformuje też żadnych instytucji finansowych. Zgłoszenie utraty dowodu na policji nie uniemożliwi więc wzięcia kredytu lub pożyczki na nasze dane, a jedynie może posłużyć jako dowód naszej niewinności. Do tego może dojść jedynie w postępowaniu sądowym, a to jest niestety długotrwałe i bardzo uciążliwe.
Z powyższego powodu, równolegle warto pomyśleć o skutecznym uniemożliwieniu osobom trzecim skorzystania z tego dokumentu. Najskuteczniejsze sposoby to:
- Zastrzeżenie dowodu osobistego w BIK. Elektroniczny system BIK umożliwia swoim klientom nie tylko bezpłatny dostęp do ich historii kredytowej. Dodatkowymi opcjami są również Alerty BIK, informujące klienta o tym, że do bazy wpłynęło właśnie zapytanie kredytowe od instytucji finansowej, oraz bezpłatne zastrzeżenie dowodu osobistego. Skorzystanie z tej drugiej opcji uniemożliwi zaciągnięcie kredytu lub pożyczki przy użyciu zastrzeżonego dokumentu aż do odwołania. Taką usługę możemy uruchomić również prewencyjnie.
- System Dokumenty Zastrzeżone. Jest to ogólnopolska baza danych Związku Banków Polskich. Zgłoszenie utraty dowodu lub paszportu spowoduje przekazanie tej informacji do banków, firm pożyczkowych i dostawców usług. Ograniczy to nie tylko możliwość zaciągnięcia kredytu na nasze dane, ale także zapobiegnie np. wykupieniu drogiego abonamentu telefonicznego.
- Zastrzeżenie dowodu we własnym banku. Warto poinformować również bank, w którym posiada się konto. Możliwe jest także zrobienie tego w innych bankach, aczkolwiek jest to rozwiązanie mało skuteczne, bardzo czasochłonne i – niestety – niemal niemożliwe do zrealizowania.
Naturalnie, fakt utraty dowodu powinno się też zgłosić w najbliższym urzędzie gminy lub miasta. Nie wywołuje to bezpośrednich skutków prawnych, ale jest konieczne, by otrzymać nowy dokument i tymczasowe zaświadczenie, które ułatwi nam kontakty z urzędami i bankami. W miarę możliwości warto zrobić to po wykorzystaniu środków zaradczych.
Odzyskany dowód osobisty nie gwarantuje bezpieczeństwa
Pamiętajmy o tym, że dokument raz utracony nie powinien być już nigdy użyty ponownie, nawet jeśli znajdzie się „uczciwy znalazca”, który go zwróci. Nie można być pewnym tego, że nie został on już użyty do oszustwa finansowego, a zwrot dokumentu nastąpił tylko dlatego, by uśpić naszą czujność.
Jednocześnie nie zapominajmy, że zwrot dowodu jest obowiązkiem każdego obywatela. Zgodnie z art. 49 Ustawy o dowodach osobistych z dnia 6 sierpnia 2010 roku, każdy kto znajdzie dowód osobisty, musi zwrócić go jego właścicielowi osobiście lub niezwłocznie przekazać dokument do najbliższego urzędu gminy, placówki policji lub innego organu administracji publicznej.
Przezorny zawsze ubezpieczony
Dowód osobisty to nie tylko kawałek plastiku, ale przede wszystkim dane osobowe. Dla własnego bezpieczeństwa, warto trzymać się pewnych zasad, które skutecznie zapobiegną kradzieżom tożsamości. Oprócz zapobiegania fizycznej utracie dokumentu (np. nienoszenia go w łatwo dostępnym miejscu w dużych skupiskach ludzi), dobrze też zwrócić szczególną uwagę na przesyłanie skanów dowodu lub korzystanie ze stron internetowych, które wymagają podania jego numeru i serii.