star-full star-empty star-half balance money calendar file check star-full star-empty star-half balance money calendar file check
Chwilówki
Pożyczki na raty
Pożyczki online
Kredyty
Konta

Pożyczka od rodziny. Wymagania od strony formalnej

2022-04-20
Redakcja
3 komentarze Artykuły
małżeństwo liczące pieniądze

Kiedy potrzebujemy zastrzyku gotówki, możemy zwrócić się o pomoc do bliskich. Pożyczka od rodziny to dobra alternatywa dla chwilówki, kredytu bankowego i innych źródeł finansowania. Przed jej zawarciem warto się jednak zabezpieczyć i zadbać o wszelkie formalności, aby wszystko było zgodnie z prawem oraz aby mieć pewność, że pożyczką nie zainteresuje się urząd skarbowy. Jak pożyczyć pieniądze od rodziny i kiedy trzeba zapłacić podatek od pożyczki?

Spis treści:


Pożyczenie pieniędzy od rodziny to często najprostsze i najtańsze rozwiązanie, zapewniające minimum formalności, elastyczność spłat i na ogół brak jakichkolwiek odsetek. To korzystna i popularna alternatywa wobec kredytów bankowych i pożyczek w instytucjach pozabankowych. Pożyczając pieniądze od rodziny warto jednak zabezpieczyć się przed wszelkimi ewentualnościami i formalnie udokumentować fakt zawarcia pożyczki. Dlaczego?

Czy pożyczka od rodziny jest opodatkowana?

Pieniądze można pożyczyć od każdego, zarówno od dalszych znajomych, jak i najbliższych krewnych. W zależności od tego, do jakiej grupy należy pożyczkodawca różne są jednak formalności związane z zaciągnięciem pożyczki. Różne są także kwoty zwolnione od podatku.

Z zasady pożyczka, podobnie jak środki uzyskane z darowizny, umów sprzedaży i spadków związany jest z koniecznością odprowadzenia podatku od czynności cywilnoprawnych.  Do umów zawartych przed 01.01.2019 r. opodatkowanie wynosiło 2%. Po tym terminie obowiązuje nowa stawka w wysokości 0,5%. Podstawa opodatkowania w tym przypadku nie uległa zmianie. A jak uniknąć opłaty od opodatkowania? Trzeba wiedzieć, że istnieje coś takiego jak „kwota wolna od podatku”.

Zobacz, ile wynosi obecnie kwota wolna od podatku.

W jakich sytuacjach pożyczka od rodziny będzie wolna od podatku?

W przypadku osób najbliższych, zaliczanych do I grupy podatkowej, pożyczka do kwoty 9637 złotych (od jednej osoby w ciągu 5 lat) jest zwolniona z podatku i wszelkich formalności – nie trzeba zgłaszać pożyczki do urzędu skarbowego, ani płacić od niej podatku. Do tej grupy zaliczani są:

  • małżonkowie,
  • zstępni (np. dzieci i wnuki),
  • wstępni (np. rodzice i dziadkowie),
  • rodzeństwo,
  • pasierb i pasierbica,
  • ojczym i macocha.

Warto jednak przygotować umowę i przekazać środki bezgotówkowo (np. przelewem), dzięki czemu w razie wątpliwości urzędu skarbowego łatwiej będzie udowodnić, że pożyczka rzeczywiście została udzielona.

W przypadku pożyczek od osób z tej grupy podatkowej, przekraczających sumę 9637 zł konieczne jest zapłacenie podatku od czynności cywilnoprawnych. Można jednak tego uniknąć – wystarczy spełnić kilka warunków.

  • Konieczne jest przedstawienie dowodu udzielenia pożyczki – w związku z tym przekazanie środków powinno się odbyć przelewem albo przekazem pocztowym, a transakcja powinna być odpowiednio opisana.
  • Niezbędne jest także złożenie w urzędzie skarbowym deklaracji PCC-3 – w ciągu 14 dni od zawarcia umowy.

Co szczególnie istotne, niedopełnienie wszystkich formalności może wiązać się z koniecznością zapłaty aż 20 proc. sumy pożyczki – np. kiedy zbagatelizujemy formalności, a pożyczkę otrzymamy „do ręki”.

Do I grupy podatkowej zaliczamy także teścia i teściową oraz zięcia i synową, jednak w tym przypadku mają zastosowanie odrębne przepisy. Jeżeli suma pożyczki przekracza 9637 zł, to nie ma możliwości uniknięcia podatku od czynności cywilnoprawnych – od pożyczki poniżej tej kwoty nie trzeba jednak płacić podatku, ani zgłaszać tego faktu do urzędu skarbowego.

Czy pożyczka od rodziny jest darowizną?

Istnieje różnica między pożyczką od rodziny a darowizną. Darowizna to dobrowolna umowa do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku. Darowizna jest również bezzwrotna i nie trzeba jej spłacać. A pożyczkę już tak. Chociaż są oczywiście sytuacje, gdzie pożyczka staje się darowizną.

Jeśli pożyczka od rodziny staje się darowizną, to w takiej sytuacji możliwe jest zwolnienie podatkowe. Będzie dotyczyło wyłącznie osób zaliczanych do I grupy podatkowej, z wyjątkiem teściów, zięcia i synowej. Kwota wolna od podatku dla darowizn wyniesie tyle samo, w przypadku wspomnianej powyżej pożyczki od rodziny, czyli do 9637 złotych.

Czy pożyczka od rodziny jest dochodem?

Pożyczki, zgodnie z obowiązujący w Polsce prawem nie stanowią dla podatnika źródła dochodu. I nie ma tu znaczenia, czy podatnik otrzymał ją od firmy, czy od osoby prywatnej (w tym rodziny). Stąd nie ma konieczności odprowadzania z tego tytułu podatku dochodowego. Inaczej wygląda kwestia w momencie podejmowania czynności cywilnoprawnych, jednak w określonych przypadkach również można go uniknąć.

Czy pożyczka od rodziny musi być oprocentowana?

Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego pożyczka nie musi być oprocentowana. Ostateczna decyzja przede wszystkim zależy to od decyzji obu stron.

W artykule art. 720 §1 KC znajduje się informacja, że osoba biorąca pożyczkę zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Jeśli jednak obie strony uznają, że pożyczka ma być oprocentowana, to oczywiście tak też może być. Maksymalna wysokość odsetek kapitałowych w takiej sytuacji może wynieść maksymalnie 10% odsetek kapitałowych w ciągu roku.

Pożyczka od rodziny – w formie gotówki czy w formie przelewu?

Najwygodniejszą i najłatwiejszą do wyegzekwowania formą wypłaty środków będzie przelew na konto bankowe. Wówczas łatwiej jest udowodnić, że pożyczka była udzielona na wskazaną konkretną kwotę. Pożyczka w formie gotówki, mimo poufności między członkami rodziny, może się wiązać dla obu stron niepotrzebnymi nieporozumieniami podczas spłaty.

Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC-3) przy pożyczce od rodziny

A co, jeśli kwota pożyczki od rodziny przekroczy wspomniane 9637 złotych? Jak uniknąć opodatkowania? Trzeba złożyć deklarację PCC-3.

Gdzie złożyć deklarację?

Deklarację PCC-3 należy dostarczyć i złożyć w Urzędzie Skarbowym, który jest właściwy dla pożyczkobiorcy. Dokument można złożyć osobiście lub drogą pocztową.

Termin i konsekwencje – – co w przypadku niedopełnienia formalności?

Deklarację należy złożyć w urzędzie w ciągu 14 dni od dnia dokonania czynności cywilnoprawnej. Niezgłoszona pożyczka od rodziny wiążą się z negatywnymi konsekwencjami, w postaci kary w wysokości aż 20% kwoty pożyczki.

Jak wypełnić deklarację PCC-3 po udzieleniu pożyczki dla rodziny?

Na początku wpisujemy NIP lub PESEL, a następnie datę wykonania czynności (czyli udzielenia pożyczki).

Deklaracja składa się z 4 części: A, B, C oraz D.

Część A to informacje o miejscu i celu składania deklaracji. Część B składa się z części B1: gdzie uzupełniamy informacje dane identyfikacyjne podmiotu składającego deklarację, w części B2: aktualny adres zamieszkania. Ostatnia rubryka dotyczy przedmiotu opodatkowania oraz treści czynności cywilnoprawnych. Tu wskazujemy co jest przedmiotem opodatkowania (umowa, zmiana umowy czy orzeczenie sądu/ugoda), miejsce dokonania czynności cywilnoprawnej oraz zwięzłe określenie treści i przedmiotu czynności.

Pożyczka od dalszej rodziny i znajomych

Pieniądze można pożyczyć też od dalszej rodziny oraz znajomych i także nie zapłacić podatku. Jakie warunki trzeba spełnić?

  • suma pożyczek u jednej osoby w ciągu 3 lat nie może przekroczyć kwoty 5 tys. zł,
  • suma pożyczek u kilku osób nie może przekroczyć 25 tys. zł – także w ciągu trzech lat.

Jeżeli wysokość pożyczek przekroczy powyższe kwoty, to konieczne będzie zgłaszanie ich do urzędu skarbowego (w deklaracji PCC-3) i zapłacenie podatku od czynności cywilno-prawnych – w wysokości 2 proc. od różnicy między sumą pożyczek, a kwotą zwolnioną od podatku.

Pożyczka od rodziny, a zwrot podatek PIT

Pożyczkę od rodziny należy rozliczyć samodzielnie tylko w sytuacji, gdy pożyczka od rodziny jest oprocentowana, co oznacza, że pożyczkodawca otrzymuje z niej odsetki.

Nieterminowy zwrot pożyczki od rodziny. Co wtedy?

Zwrot pożyczki od rodziny nie zawsze następuje na czas. W takiej sytuacji warto wystąpić na drogę sądową w celu odzyskania środków. Po uzyskaniu korzystnego wyniku rozprawy, resztą formalności zajmie się komornik. Istnieją jeszcze inne metody egzekwowania pożyczki. Pierwsza to sprzedaż zobowiązania firmie windykacyjnej, która to firma w naszym imieniu zajmie się wyegzekwowaniem długu. Druga to zawarcie ugody i ustalenie nowych warunków spłaty długu.

Co zrobić, gdy rodzina nie zwraca pożyczek?

Oprócz opóźnień w spłacie zdarzają się sytuacje, kiedy członkowie rodziny kompletnie nic nie robią sobie z tego, że są winni pieniądze komuś bliskiemu. Co w takiej sytuacji może zrobić pożyczkodawca? Dobrym rozwiązaniem będzie zabezpieczenie się jeszcze przed faktem, czyli zanim pieniądze zostaną przekazane pożyczkobiorcy w gotówce lub przelewem na konto bankowe. Najlepiej w formie pisemnej umowy.

Dokument podpisany przez obie strony (pożyczkodawcę i pożyczkobiorcę) nie tylko będzie stanowił dowód tego, że zobowiązanie w ogóle zostało zawarte, ale także stanowił podstawę do odzyskania długu w przyszłości (w tym na drodze sądowej).

Pożyczka od rodziny, a umowa

W przypadku pożyczki na kwotę poniżej 500 zł umowa może być zawarta ustnie. Natomiast pożyczka powyżej tej kwoty powinna mieć formę pisemną – jednak nie musi. Sporządzenie umowy pomaga udowodnić, że pożyczka rzeczywiście została udzielona, pozwala także rozstrzygnąć ewentualne spory i niejasności.

Dlaczego warto zawrzeć umowę pożyczki z rodziną?

Chociaż zawieranie umowy o pożyczkę z członkiem rodziny może na początku wydawać się nieco dziwne, a wręcz krępujące, naprawdę nie warto demonizować tego rozwiązania. Tym bardziej, że – jak każdy tego rodzaju dokument – zabezpiecza ona interesy obu stron.

Do zalet podpisania umowy pożyczki w rodzinie dla pożyczkodawcy należą:

  • Zyskanie prawa do domagania się od pożyczkobiorcy zwrotu pożyczonej kwoty (i w razie potrzeby możliwość dochodzenia go w sądzie).

Korzyści z podpisania umowy o pożyczkę odniesie również pożyczkobiorca, który może dzięki niej:

  • Zyskać formalne prawo do otrzymania środków (wraz ze wskazaniem kiedy dokładnie zostaną one wypłacone).
  • Doprecyzować formę wypłaty środków (przelew/gotówka) i uniknąć sytuacji, w której pożyczkodawca obieca coś, a potem zrobi coś zupełnie innego.
  • Dopilnować kwestii podatkowych w Urzędzie Skarbowym, jeśli powstanie obowiązek zapłaty podatku od pożyczki (umowa stanowi podstawę do określenia, czy taki podatek trzeba zapłacić, czy można skorzystać ze zwolnienia podatkowego).

Umowa pożyczki w rodzinie – wzór

W umowie pożyczki należy określić:

  • dane pożyczkodawcy i pożyczkobiorcy,
  • termin i sposób przekazania pieniędzy,
  • informacje dotyczące daty i sposobu zwrotu pieniędzy,
  • informację o ewentualnych odsetkach.

Umowa powinna zostać przygotowana w dwóch egzemplarzach dla każdej ze stron i opatrzona podpisami.

Kiedy nie pożyczać od rodziny?

W badaniu przeprowadzonym na początku 2022 roku przez UCE Research i SYNO Poland ponad 60% ankietowanych zadeklarowało, że nie pożycza pieniędzy rodzinie. Być może wynika to ze wcześniejszych doświadczeń i problemów z odzyskaniem środków. Możliwe też, że wiąże się z ogólną niechęcią do wchodzenia w tego rodzaju układ z bliskimi.

Są jednak sytuacje, w których osoba potrzebująca pieniędzy, powinna dwa razy zastanowić się, zanim poprosi o finansowe wsparcie kogoś z rodziny. Należą do nich m.in.:

  • Sytuacja, w której z góry wiemy, że nie będziemy w stanie spłacić zobowiązania, a rodzinę zamierzamy poprosić o pieniądze, licząc, że „jakoś to będzie” i że ona sama nie zacznie się o nie upominać, bo będzie to dla niej zbyt krępujące.
  • Sytuacja, gdy wiemy, że ewentualne opóźnienia w spłacie mogą mieć nieprzyjemne konsekwencje dla naszych relacji rodzinnych (w konflikt teoretycznie mogą zaangażować się także członkowie rodziny, których sprawa nie dotyczy bezpośrednio, ale jeśli jednoznacznie opowiedzą się oni po stronie pożyczkodawcy lub pożyczkobiorcy, pożyczka może stać się źródłem sporych nieprzyjemności).

Alternatywa dla pożyczki w rodzinie – czyli pożyczka gotówkowa na raty

Chociaż pożyczka od krewnych na pierwszy rzut oka wydaje się świetnym, tanim rozwiązaniem, niektórzy nigdy nie zdecydują się na tę formę finansowego wsparcia, ponieważ wolą na własnej skórze nie przekonywać się o tym, czy powiedzenie, że z rodziną najlepiej wychodzi się na zdjęciu, jest prawdziwe. Ewentualne problemy ze spłatą czy niejasności innego rodzaju mogą przyczynić się do powstawania konfliktów. Jakie rozwiązanie wybrać, jeśli chce się uniknąć ich za wszelką cenę?

Dobrą opcją wydaje się ratalna pożyczka gotówkowa z oferty którejś z firm pozabankowych. Można wnioskować o nią przez internet 7 dni w tygodniu, 24 godziny na dobę. Minimum formalności i termin spłaty dłuższy niż w przypadku popularnych chwilówek powinny ułatwić dotrzymanie terminów ustalonych z pożyczkodawcą.

Pożyczasz 5 000 zł
od 300 zł do 20000 zł
Okres 24 mies.
od 3 do 48 mies.
Rata 229,17 zł/mies.
Koszt 500 zł
RRSO: 9,73%
Złóż wniosek »
NEW!
Pożyczasz 5 000 zł
od 1000 zł do 200000 zł
Okres 24 mies.
od 3 do 120 mies.
Rata 227,71 zł/mies.
Koszt 465,04 zł
RRSO: 9,07%
Złóż wniosek »
Pożyczasz 5 000 zł
od 200 zł do 15000 zł
Okres 24 mies.
od 3 do 36 mies.
Rata 251,66 zł/mies.
Koszt 1 039,50 zł
RRSO: 75,08%
Złóż wniosek »
Pożyczasz 5 000 zł
od 3000 zł do 60000 zł
Okres 24 mies.
od 6 do 96 mies.
Rata 289,20 zł/mies.
Koszt 1 944,12 zł
RRSO: 24,24%
Złóż wniosek »
Pożyczasz 5 000 zł
od 1000 zł do 15000 zł
Okres 24 mies.
od 4 do 50 mies.
Rata 343,54 zł/mies.
Koszt 3 245,05 zł
RRSO: 68,80%
Złóż wniosek »

Podsumowanie

  1. Pożyczka od rodziny to rodzaj pożyczki prywatnej podlegającej opodatkowaniu od czynności cywilno-prawnych, czyli PCC.
  2. Stawka podatku PCC w 2021 roku wynosi 0,5% wartości pożyczki.
  3. Podatku PCC można jednak uniknąć, jeśli suma pieniędzy pożyczonych łącznie od tej samej osoby z I grupy podatkowej (do której zaliczają się małżonkowie, rodzeństwo i wstępni oraz zstępni, macocha, ojczym i pasierb/pasierbica ) w ciągu 5 lat nie przekroczy 9637 zł, a jednocześnie pożyczkodawca będzie w stanie udokumentować otrzymanie środków i w terminie 14 dni od daty zawarcia umowy o pożyczkę złoży w Urzędzie Skarbowym wypełniony druk PCC-3.
  4. Pożyczka na kwotę wyższą niż 500 zł powinna zostać zawarta w formie pisemnej. Nie tylko ułatwia to jej udokumentowanie, ale również reguluje wszelkie sporne kwestie między stronami.
  5. Alternatywą dla pożyczki od krewnego jest pożyczka gotówkowa na raty.

Najczęściej zadawane pytania

  1. Co to jest pożyczka od rodziny?

    Pożyczka od rodziny to rodzaj pożyczki prywatnej. W roli pożyczkodawcy występuje tu osoba spokrewniona z pożyczkobiorcą. Zasady udzielania takiego zobowiązania regulują zapisy Kodeksu cywilnego. Z założenia jest ono rozwiązaniem bardziej elastycznym niż chwilówki lub pożyczki ratalne udzielane przez firmy pozabankowe, ponieważ strony mogą niemal dowolnie negocjować zapisy umowy, której ostateczny kształt zależy głównie od ich ustaleń i dobrej woli.

  2. Ile można pożyczyć w rodzinie?

    W przepisach nie zostały wskazane jakiekolwiek limity związane z pożyczaniem pieniędzy między spokrewnionymi osobami. Można zatem pożyczyć dowolną kwotę, mając przy tym na uwadze, że jeśli suma środków pożyczonych od tej samej bliskiej osoby z tzw. I grupy podatkowej w ciągu 5 lat przekroczyła 9637 zł, powstaje obowiązek podatkowy. Aby prawidłowo się z niego wywiązać, trzeba złożyć formularz PCC-3 we właściwym Urzędzie Skarbowym i odpowiednio udokumentować pożyczkę (m.in. przedstawić dowód jej otrzymania).

  3. Czy potrzebna jest umowa pożyczki?

    Umowa pożyczki powinna być zawarta (najlepiej w formie pisemnej), jeśli kwota zobowiązania przekracza 500 zł. W szczególności może okazać się niezbędna przy dokumentowaniu otrzymanych środków w Urzędzie Skarbowym na potrzeby uniknięcia konieczności zapłaty podatku od czynności cywilno-prawnych (PCC).

  4. Umowa pożyczki w rodzinie – jak powinna wyglądać?

    Umowa pożyczkowa podpisywana między członkami rodziny powinna zostać sporządzona w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach (po jednym dla pożyczkodawcy i pożyczkobiorcy). Nie może zabraknąć w niej danych osobowych stron umowy oraz daty i miejsca jej zawarcia oraz informacji o tym, co dokładnie jest przedmiotem pożyczki (kwota powinna zostać zapisana zarówno w formie liczbowej, jak i słownie). W treści umowy trzeba jednoznacznie określić zasady udzielenia zobowiązania, warunki jego spłaty, konsekwencje nieterminowego regulowania należności, a także formę, w jakiej środki trafiły do pożyczkobiorcy (gotówka, przelew, przekaz pocztowy itd.). Dla celów podatkowych można wskazać również, do której grupy podatkowej względem pożyczkobiorcy należy pożyczkodawca. Dokument musi oczywiście zostać podpisany przez obie strony.

Ocena: 3.96 (245 głosów)
100% online
Pożyczasz 500 zł
od 500 zł do 3000 zł
Okres 30 dni
od 30 dni do 30 dni
Koszt 0 zł
RRSO: 0%
Złóż wniosek »
Pożyczasz 500 zł
od 100 zł do 3000 zł
Okres 30 dni
od 14 dni do 30 dni
Koszt 0 zł
RRSO: 0%
Złóż wniosek »
avatar

Redakcja

Inne wpisy z tej kategorii

kobieta z pieniędzmi
Pożyczki i chwilówki bez zaświadczeń przez internet
ekran smartfona
Pożyczka bez weryfikacji telefonicznej
Podatek od pożyczki. Kiedy należy go zapłacić?
paszport na mapie
Pożyczka na paszport, czyli chwilówka bez dowodu (na paszport lub prawo jazdy)
guest
3 komentarzy
najnowszy
najstarszy oceniany
Inline Feedbacks
View all comments
Justyna
Justyna
1 rok temu

Czy jeśli kwota pożyczki np 20 000 była przekazana w gotówce i tak też będzie zwracana to czy mogą wyniknąć problemy ? Oczywiście umowa została sporządzona.

-1
Odpowiedz
Małgorzata
Małgorzata
2 lat temu

Stawka podatku PCC od pożyczek od 1 stycznia 2019 roku wynosi 0,5%.

0
Odpowiedz
Małgorzata Malservigi
Admin
Małgorzata Malservigi
2 lat temu
Reply to  Małgorzata

Wszystko się zgadza, dziękujemy za bardzo cenną uwagę.

0
Odpowiedz