Pan Stanisław na kilka miesięcy przed swoją śmiercią wziął pożyczkę w firmie pozabankowej. Przy załatwianiu spraw spadkowych okazało się, że dług – i to w wysokości 5000 zł niestety pozostał. Czy to oznacza, że dziedzicząca po nim żona będzie musiała spłacać zobowiązanie zaciągnięte przez swojego nieżyjącego już męża?
- Prawo spadkowe a pożyczka pozabankowa. Czy długi się dziedziczy?
- Czym jest dziedziczenie długu?
- Kto dziedziczy długi po zmarłym?
- Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza
- Zrzeczenie się lub odrzucenie spadku
- Co jeśli przyjmiesz spadek z długami?
- Jakie są skutki niespłacenia długu osoby zmarłej?
- Jak sprawdzić czy zmarła osoba zaciągnęła pożyczkę?
- Remedium na dziedziczenie długów – ubezpieczenie pożyczki pozabankowej
Często zdarza się tak, że nawet najbliższe osoby nie wiedzą, czy zmarły miał jakieś kredyty lub inne zobowiązania. I dopiero przy analizowaniu testamentu oraz innych dokumentów okazuje się, że krewnym zostawiono nie tylko składniki majątku, ale też długi. Postanowiliśmy więc sprawdzić, jak mają się sprawy z pożyczką pozabankową pozostałą po zmarłym bliskim.
Prawo spadkowe a pożyczka pozabankowa. Czy długi się dziedziczy?
Śmierć niestety nie anuluje długów zaciągniętych przez nieżyjącą osobę. Obowiązek ich spłacenia jest regulowany prawnie. Zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami dotyczącymi prawa spadkowego wraz z majątkiem odziedziczonym po zmarłym przejmuje się także jego niespłacone zobowiązania, wymagającego dalszego regulowania.
Czym jest dziedziczenie długu?
Dziedziczenie długu to rozwiązanie wprowadzone, aby chronić interesy wierzycieli. Zgodnie z polskim prawem spadkowym i rozwiązaniami obowiązującymi na terenie wielu innych krajów, w skład spadku wchodzą zarówno składniki majątku (np. nieruchomości), jak i zobowiązania zmarłego. Takie dziedziczenie dotyczące nie tylko rzeczy, ale i zobowiązań zmarłej osoby wydaje się sprzeczne z potoczną definicją spadku. Mówiąc o nim w życiu codziennym, zwykle mamy bowiem na myśli tylko korzyści. W rzeczywistości sytuacja wygląda jednak inaczej. Czasami okazuje się nawet, że faktyczna wartość spadku jest ujemna (tzn. zobowiązania przewyższają wartość majątku).
Kto dziedziczy długi po zmarłym?
W myśl przepisów prawa spadkowego, długi może odziedziczyć spadkobierca testamentowy, czyli osoba ujęta w testamencie sporządzonym przez zmarłego. Warto pamiętać, że dziedziczyć mogą osoby niepełnoletnie, dzieci poczęte, firmy, fundacje, a także inne osoby fizyczne oraz prawne. Jeśli zmarły nie spisał ważnego testamentu, to długi po nim może przejąć co najmniej jeden spadkobierca ustawowy (w zależności od sytuacji: małżonek, dziecko, wnuk, prawnuk, rodzic, brat, siostra, dziadek, babka lub pasierb). Co zrobić w sytuacji, gdy otrzymaliśmy spadek obciążony niespłaconą pożyczką pozabankową? Mamy kilka możliwości.
Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza
Jeśli w wymaganym czasie wynoszącym zwykle 6 miesięcy od otrzymania wiadomości o śmierci zmarłego nie odrzucimy spadku ani go nie przyjmiemy, jest on automatycznie przyznawany nam z dobrodziejstwem inwentarza. Możemy też sami zadecydować, że przyjmujemy spadek właśnie w ten sposób. Co to oznacza w praktyce?
Dziedziczymy wówczas zarówno majątek pozostawiony po zmarłym, jak i przejmujemy też jego długi. Ale uwaga – odpowiadamy za zobowiązania tylko do wartości dziedziczonego majątku. Przykładowo – osoba, która odziedziczyła samochód o wartości 15 000 zł oraz długi na 30 000 zł, odpowiada za długi tylko do wysokości 15 000 zł. Warto jednak wiedzieć, że wierzyciel może zająć na poczet długów nie tylko określoną wartość odziedziczonego majątku, ale również adekwatną część naszego własnego dobytku jeśli otrzymane w spadku dobra są trudne do spieniężenia.
Zrzeczenie się lub odrzucenie spadku
Mamy pełne prawo do nieprzyjęcia spadku. Już za życia spadkodawcy możemy zrzec się przyszłego spadku – wystarczy w obecności notariusza sporządzić i podpisać akt notarialny. Jeśli odrzucamy spadek po śmierci spadkodawcy, możemy zrobić to ustnie lub pisemnie przed sądem albo notariuszem. Warto jednak pamiętać, że jeśli odrzucamy spadek, to przechodzi on na kolejną osobę, która wedle ustawy lub testamentu dziedziczy po zmarłym. I tak jeśli żona pana Stanisława odrzuciłaby spadek, to w odrzuconej części automatycznie przeszedłby on na ich dzieci. Dług więc się nie anuluje, a zostaną nim obciążone kolejne osoby.
Co jeśli przyjmiesz spadek z długami?
Nie ma na to innej rady – musisz regulować odziedziczone długi. Jeśli spadkobierców jest kilku, mogą się oni podzielić spłacanym zobowiązaniem między sobą. W przypadku zadłużeń przejętych przez firmy windykacyjne, warto wynegocjować rozłożenie płatności na określony czas. A co, jeśli nie będziesz spłacać otrzymanych w spadku długów? Z pewnością upomną się o nie wierzyciele, wysyłając monity i ponaglenia do spłaty. Będą także naliczane kolejne odsetki. Lepiej tego uniknąć i regulować zobowiązania na bieżąco.
Jakie są skutki niespłacenia długu osoby zmarłej?
Warto pamiętać, że przejęcie długów skutkuje taką samą odpowiedzialnością względem wierzycieli, jaką miał zmarły dłużnik. To oznacza, że w ostateczności będzie prowadzone postępowanie egzekucyjne i swoje czynności rozpocznie komornik. Właśnie dlatego trzeba dobrze zastanowić się przed przyjęciem spadku. Warto dodać, że obecna sytuacja prawna jest i tak korzystna dla krewnych. Wcześniej brak decyzji o odrzuceniu lub przyjęciu spadku w terminie sześciomiesięcznym skutkował tzw. dziedziczeniem prostym. Mowa o przyjęciu majątku oraz zobowiązań bez żadnych ograniczeń. Obecnie takie rozwiązanie nadal jest dostępne, ale mało kto się na nie decyduje. Warto dodać, że nowe przepisy skutkujące domyślnym przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza dotyczą jedynie spadków po osobach zmarłych od 18 października 2015 r.
Jak sprawdzić czy zmarła osoba zaciągnęła pożyczkę?
Od pewnego czasu, krewni zmarłej osoby mogą łatwo sprawdzić, czy posiadała ona oszczędności w bankach lub SKOK-ach. Jeżeli natomiast chodzi o zobowiązania, to analogiczne wyjaśnienie sytuacji nadal jest stosunkowo trudne. Na pewno warto przejrzeć wszystkie dokumenty oraz listy, które pozostawił po sobie zmarły. Mogą one nas naprowadzić na trop ewentualnych zobowiązań. Innym rozwiązaniem jest wniosek do sądu dotyczący wykonania spisu inwentarza. Przygotowaniem takiego spisu zajmie się komornik sądowy działający przy sądzie rejonowym. Wniosek o sporządzenie spisu inwentarza wiąże się z opłatą sądową wynoszącą 100 zł. Trzeba będzie również zapłacić komornikowi 400 zł za wykonanie spisu. Zaletą opisywanego rozwiązania jest fakt, że komornik posiada łatwy dostęp między innymi do informacji bankowych dotyczących zmarłego.
Remedium na dziedziczenie długów – ubezpieczenie pożyczki pozabankowej
W sytuacji, gdy nasz bliski zmarł i pozostawił nam niespłacone zobowiązania, nie mamy zbyt szerokiego pola manewru. Za to, jeśli sami wnioskujemy o gotówkę, a chcemy na wszelki wypadek zabezpieczyć naszą rodzinę przed niechcianym długami, mamy na to szansę. Niektórzy pożyczkodawcy pozabankowi (zwykle przy pożyczkach ratalnych) oferują dodatkowe, nieobowiązkowe ubezpieczenie zobowiązania. Opłacamy składkę i w razie naszej śmierci, niespłaconą pożyczkę zwróci ubezpieczyciel, a nie nasi bliscy.