Fundusz Sprawiedliwości to instytucja prawna stworzona w celu pomocy osobom pokrzywdzonym, a jej celem nadrzędnym jest zapobieganie przestępczości i wspieranie obywateli w często nierównej walce z niesprawiedliwościami. Z pomocy mogą skorzystać ofiary przestępstw, nie tylko fizycznych, ale również psychicznych, czy finansowych – takich jak lichwa lub piramidy finansowe. Warto dowiedzieć się, w jaki sposób i w jakim zakresie można uzyskać pomoc.
Fundusz Sprawiedliwości nie jest instytucją rozumianą per se, w sensie organizacyjnym. Jest bardziej projektem pomocowym, formą dysponowania środkami pieniężnymi przeznaczonymi na pomoc osobom pokrzywdzonym. Właśnie w takim kształcie został utworzony na mocy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 września 2017 roku. Tak naprawdę zakłada on współpracę wielu różnych podmiotów: instytucji finansowych i prawnych, jednostek administracyjnych, kuratorów sądowych, specjalnie utworzonych celowych ośrodków pomocowych.
Ideą projektu było:
- zapewnienie pomocy psychologicznej, prawnej oraz materialnej ofiarom przestępstw oraz ich rodzinom;
- pomoc osobom zwalnianym z zakładów karnych oraz aresztów śledczych;
- wsparcie rozwoju sieci instytucji mających pomagać osobom pokrzywdzonym;
- zapobieganie przestępczości;
- rozpowszechnianie wiedzy na temat praw ofiar przestępstw.
Z pomocy Funduszu Sprawiedliwości mogą skorzystać osoby, które doświadczyły przemocy fizycznej i psychicznej, ofiary wypadków drogowych, osoby pokrzywdzone przez instytucje finansowe, ofiary napaści oraz przestępstw seksualnych, ale też byli osadzeni. Nie jest to katalog zamknięty i w gruncie rzeczy dotyczy wszystkich tych, których dotknęło przestępstwo, także bliskich ofiar, świadków i osób obcego obywatelstwa.
Działania Funduszu Sprawiedliwości – jak realnie może mi pomóc?
Zakładane cele Funduszu Sprawiedliwości są realizowane między innymi poprzez praktyczne działania, takie jak:
- zapewnienie schronienia osobom opuszczającym zakład karny lub osobom, które utraciły dom w wyniku przestępstwa,
- pomoc w znalezieniu zatrudnienia lub udzielenie bezpośredniej pomocy materialnej,
- aktywizacja zawodowa, doszkalanie, kierowanie na bezpłatne kursy oraz doraźna pomoc w trudnych sytuacjach życiowych – zapewniane bonów żywieniowych, odzieżowych lub przeznaczonych na zakup środków higieny osobistej.
Największe znaczenie ma jednak pomoc prawna. Fundusz w założeniu ma też pomagać tym osobom, które zostały pokrzywdzone, ale nie mogą dochodzić swoich praw, gdyż nie stać ich na pomoc adwokata. Do tego należy zaliczyć również wpływ jaki organizacje działające w ramach Funduszu Sprawiedliwości mogą wywrzeć na niesprawiedliwie lub nieodpowiednio działające urzędy.
Pokrzywdzeni przez chwilówki – jaki jest zakres pomocy?
Duży zakres działania Funduszu i sieć powiązań pomiędzy instytucjami pozwala na to, by pomoc dobrać indywidualnie i adekwatnie do sytuacji osoby pokrzywdzonej. Po rozpoznaniu sprawy pracownicy odpowiedniej instytucji sami dobiorą rodzaj optymalnych środków pomocowych.
Teoretycznie pomoc dla osób pokrzywdzonych przez chwilówki może przybrać każdą formę, która została wymieniona w poprzednim paragrafie: materialną, prawną, administracyjną. W praktyce zakres tej pomocy może być jednak ograniczony, w zależności od tego, jak od strony prawnej wyglądają nasze relacje z pożyczkodawcą.
Przede wszystkim (i to sprawa absolutnie kluczowa!) pamiętajmy o rzeczy najważniejszej – o pomoc możemy wnioskować tylko wtedy, jeśli doszło do przestępstwa. Jeżeli znajdujemy się w złej sytuacji niejako na własne życzenie, np. zaciągając wiele chwilówek naraz w dużej wysokości lub po prostu przestając spłacać legalnie udzieloną pożyczkę, pomoc może zostać uznana za bezzasadną. Do kategorii „przestępstwa pożyczkowego” mogą zaliczać się:
- bezprawnie naliczone koszty pożyczki, nawet jeśli pożyczkodawca o nich poinformował;
- zbyt wysokie koszty, niezgodne z ustawą antylichwiarską;
- pożyczka udzielona przez firmę, która nie ma takich uprawnień i stosuje lichwiarskie praktyki;
- zawarte w umowie klauzule niedozwolone, które z góry stawiają pożyczkobiorcę na przegranej pozycji;
- agresywna windykacja – grożenie, nękanie, nachodzenie.
Jak skorzystać z pomocy Funduszu Sprawiedliwości?
Fundusz Sprawiedliwości nie działa z urzędu. Aby otrzymać pomoc, konieczne jest przesłanie odpowiedniego zgłoszenia na jeden z czterech sposobów:
- mailowo na: funduszsprawiedliwosci@ms.gov.pl;
- listownie na adres Ministerstwa Sprawiedliwości;
- online poprzez formularz na stronie funduszsprawiedliwosci.gov.pl;
- bezpośrednio w jednym z regionalnych ośrodków.
Nie ma jeszcze kompletnych statystyk co do tego, ilu osobom udało się pomóc dzięki Funduszowi Sprawiedliwości. Niemniej jednak przewidziane są dotacje finansowe na co najmniej kilka lat, co oznacza, że już teraz przynosi on wymierne efekty.